วันหมั้นและแต่งงาน
สิ่งที่ต้องเตรียม ฝ่ายชายเตียมขันหมากหมั้น
พานขันหมาก ประกอบด้วยหมาก 8 ผล เลือกให้อยู่ในพวงเดียวกัน หรือเลือกแบบ 2 ผลอยู่ในก้านเดียวกัน 4 ก้านก็ได้ ฝานก้นหมากทาชาดให้เรียบร้อย เรียงใบพลูที่ทาชาดและตัดก้านเสมอกันแล้ว 4 เรียง เรียงละ 8 ใบ จัดให้เหมือนกัน 2 พาน
พานขันหมั้น หาขันที่ใหญ่กว่าขันหมากเล็กน้อย แบ่งเป็นขันสินสอดหนึ่งขัน วางก้นขันด้วยพืชพรรณและใบไม้-ดอกไม้มงคลอย่างดอกรัก ใบเงิน ใบทอง ใบแก้ว ข้าวเปลือก ถั่ว งา จากนั้นจึงนำสินสอดวางด้านบนและมีเคล็ดปฏิบัติสำหรับพานสินสอดก ็คือ ควรเพิ่มเงินให้มากกว่าสินสอด เพราะเป็นความเชื่อว่าเงินนั้นจะงอกเงยเป็นดอกผลให้แก่คู่บ่าว-สาว สำหรับอีกขันจัดก้นขันเหมือนกัน วางของหมั้นไว้ด้านบน
พานธูปเทียนแพ ใช้ธูปและเทียนแพเท่านั้น โดยวางก้นพาน จากนั้นจึงใช้กระทงกรวยใบตองบรรจุดอกไม้วางไว้บนธูปและเทียนแพอ ีกที
ขันวางผ้าไหว้สำหรับไหว้พ่อแม่หรือผู้มีบุญคุณที่เลี้ยงดูฝ่ายหญิง ของไหว้ในพานควรเป็นผ้าไหมส่วนของผู้ชายใช้ผ้าขนหนู หรือจะใช้เป็นผ้าขนหนูแบบเดียวกันทั้งผู้หญิงผู้ชายก็ได้
เครื่องขันหมาก ประกอบไปด้วยขนมมงคล 9 อย่าง คือ ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง เม็ดขนุน ทองเอก จ่ามงกุฎ เสน่ห์จันทร์ ขนมชั้น ขนมถ้วยฟู และอาหารคาวอย่างหมูนอนตอง(หมูสามชั้นต้มสุกวางบนใบตอง) ไก่ต้ม ปลาช่อนนึ่งทั้งตัว รวมไปถึงบริวารขันหมากอื่นๆ เช่น ต้นกล้วย (มีหัวปลีติดมาด้วยจะดีมาก)ต้นอ้อย มะพร้าวอ่อน กล้วยน้ำว้าทั้งเครือ
พิธีแห่ขันหมาก
สิ่งที่ต้องเครียม ทั้งฝ่ายชายและฝ่ายหญิงจัดหาเด็กผู้หญิงหน้าตาน่ารัก แต่งตัวสวยงาม สำหรับเชิญและรับขันหมาก
พิธีการ จัดแถวขันหมาก โดยให้พานธูปเทียนแพนำหน้าเพื่อเป็นการคารวะผู้ใหญ่ฝ่ายหญิง ถัดมาเป็นพานขันหมาก ต่อด้วย พานสินสอดทองหมั้น ตัวเถ้าแก่หรือผู้ใหญ่ฝ่ายชาย ตามด้วยพานผ้าไหว้ และปิดด้วยเครื่องขันหมาก
ถ้าบ้านสาวเป็นหมู่บ้านจัดสรร ควรตั้งขบวนตั้งแต่หน้าหมู่บ้าน ก่อนเคลื่อนขบวนควรโห่เอาฤกษ์เอาชัย 3 ครั้ง จะฟ้อนรำไปด้วยก็ได้ เพราะถือว่าเป็นงานมงคลที่ทุกคนต่างมาร่วมแสดงความยินดี แต่ถ้าจะไปแบบเงียบๆก็ไม่ผิดกติกาแต่อย่างใด เมื่อขบวนมาถึงหน้าบ้านฝ่ายหญิงก็จะโห่อีก 3 ครั้ง เพื่อเป็นสัญญาณบอกคนในบ้านว่าคณะขันหมากมาถึงแล้ว
ในบ้านฝ่ายหญิงให้เด็กผู้หญิงถือพานหมากรอต้อนรับโดยมีหมากพลูท ี่เจียนไว้เรียบร้อยและจีบเป็นคำๆวางไว้เป็นคู่ เมื่อขบวนขันหมากมาถึง เด็กจะส่งพานหมากพลูให้เถ้าแก่ฝ่ายชายหยิบไปเคี้ยวคนละหนึ่งคำพ อเป็นพิธี จากนั้นจึงส่งพานคืนให้เด็ก มอบเงินหรือของขวัญเป็นของกำนัล
การกั้นประตู
สิ่งที่ต้องเตรียม ฝ่ายชายเตรียมซองหรือถุงใส่เงินเพื่อใช้ผ่านประตู ซึ่งควรสอบถามฝ่ายหญิงก่อนว่าในวันงานจะมีทั้งหมดกี่ประตู แต่ในทางปฏิบัติส่วนใหญ่จะเตรียมไว้เกินกว่าจำนวนประตู
-ฝ่ายหญิงเตรียมสายสร้อยเงิน ทอง นาก และเพชรไว้สำหรับกั้นประตู
พิธีการ เด็กๆพาเถ้าแก่มายังห้องทำพิธีหมั้นแต่ก่อนถึงห้องทำพิธีจะต้อง ผ่านประตูเงินประตูทองเสียก่อน ซึ่งต้องมอบซองเงินให้คนกั้นประตูถึงจะผ่านไปได้ เป็นกิจกรรมที่สนุกที่ญาติฝ่ายหญิงชอบมาก เพราะได้หยอกล้อและแกล้งว่าที่พี่เขยก่อนแต่งงาน
เชิญขันหมาก
สิ่งที่ต้องเตรียม ฝ่ายหญิงเตรียมสถานที่ โดยจัดที่นั่ง (รูปผังการนั่ง)
พิธีการ เมื่อคุณพ่อคุณแม่และผู้ใหญ่ฝ่ายชายเข้ามาในบ้านเจ้าสาวเรียบร้ อยแล้ว ให้ผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าสาว 1 คู่ ซึ่งเป็นคู่ที่แต่งงานและอยู่กินกันมานานเป็นผู้มารับพานขันหมา ก พานสินสอด พานทองหมั้น และพานผ้าไหว้ไปยังห้องพิธี เชิญคุณพ่อคุณแม่ฝ่ายชายและคุณพ่อคุณแม่ฝ่ายหญิงให้มานั่งใกล้ก ัน บ่าว-สาวก้มกราบแบมือ 3 ครั้ง เพราะคุณพ่อคุณแม่เปรียบเหมือนพระของลูก กราบจนครบคน จากนั้นเถ้าแก่ฝ่ายชายจึงนำทุกคนเข้าสู่พิธีการนับสินสอด
การนับสินสอดทองหมั้น
สิ่งที่ต้องเตรียม ฝ่ายหญิงเตรียมผ้าขนาดใหญ่พอประมาณตัดเย็บขอบอย่างสวยงาม ปักชื่อหนุ่ม-สาวบนผ้า ใช้เป็นผ้าห่อสินสอด
-กระบวยบรรจุถั่วงา ดอกดาวเรือง และดอกบานไม่รู้โรยไว้เรียบร้อย สำหรับโรยอวยพรให้หนุ่ม-สาว
พีธีการ เถ้าแก่ฝ่ายชายเปิดกรวยดอกธูปเทียนออกและกล่าวพอประมาณว่า
"วันนี้ฤกษ์งามยามดี กระผม/ดิฉันทำหน้าที่นำขันหมากหมั้นของ
นาย..............บุตร คุณพ่อ ..............และคุณแม่............มาให้ฝ่ายหญิงด้วยสินสอดทอ งหมั้นตามที่ได้ตกลงกันไว้ขอให้คุณพ่อคุณแม่ฝ่ายหญิงเปิดตรวจนั บว่าถูกต้องหรือไม่"
คุณพ่อคุณแม่ฝ่ายหญิงทำท่านับสินสอดทองหมั้นแบบเป็นพิธีจากนั้น หยิบของทั้งหมดมาวางบนผ้าห่อสินสอดที่เตรียมไว้ จากนั้นคุณพ่อคุณแม่รวมถึงผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่ายที่จะช่วยกันโรยข้ าวตอก ดอกไม้ ถั่ว งา เพื่อเป็นการให้พรแก่ทั้งคู่ให้เจริญงอกงามเหมือนถั่วเหมือนงา และเจริญรุ่งเรืองเหมือนดอกดาวเรืองและมีความรักยืนยาวเหมือนดอ กบานไม่รู้โรย จากนั้นฝ่ายชายสวมแหวนให้กับฝ่ายหญิงสวมแหวนเรียบร้อยฝ่ายหญิงป ระนมมือไหว้ฝ่ายชาย 1 ครั้ง ฝ่ายชายรับไหว้ตอบ
เมื่อสวมแหวนเสร็จคุณแม่ฝ่ายหญิงจะนำห่อผ้าสินสอดทองหมั้นไปเก็ บในห้อง แต่ต้องถือเคล็ดเล็กน้อย คือในระหว่างยกห่อผ้าขึ้นต้องทำท่าหนักเข้าไว้ เงินทองในห่อจะได้งอกเงย
พิธีไหว้ผู้ใหญ่
สิ่งที่ต้องเตรียม ฝ่ายหญิงจัดเตรียมหมอนสำหรับรองกราบ2 ใบ ขันหรือพานใส่ของ 2 พาน
-สายสิญจน์ผูกข้อมือ
พิธีการ บ่าว- สาวยกพานธูปเทียนและผ้าไหว้คลานไปหมอบกราบคุณพ่อคุณแม่ทั้งสองฝ ่ายบนหมอนโดยกราบแบมือ 3 ครัง เพื่อฝากเนื้อฝากตัวและแสดงความเคารพ คุณพ่อคุณแม่เปิดกรวยดอกไม้ จากนั้นอวยพรบ่าว-สาว พร้อมมอบซองหรือของรางวัลที่จัดมาให้ อาจเป็นเงินสด เช็ค ทอง หรือว่าโฉนดที่ดินก็แล้วแต่ ซึ่งของรางวัลเหล่านี้วัตถุประสงค์คือเป็นทุนให้บ่าว-สาวไว้ใช้ในการเริ่มต้นชีวิตคู่ จากนั้นผูกสายสิญจน์ที่ข้อมือซ้ายของเจ้าสาวและผูกข้อมือขวาให้ เจ้าบ่าว แสร็จแล้วบ่าว-สาวช่วยกันยกพานของไหว้มอบให้กับคุณพ่อคุณแม่ พร้อมกราบพร้อมกันอีกครั้ง ถ้ามีผู้ทำพิธีหลายคนก็ให้ทำแบบเดียวกันเวียนไปจนครบ เพียงแต่ตอนกราบให้กราบเพียงครั้งเดียวโดยไม่ต้องแบมือ
พิธีสวดพระพุทธมนต์
สิ่งที่ต้องเตรียม โต๊ะหมู่บูชา 1 ชุด เพื่อตั้งพระพุทธรูป ดอกไม้ ธูปเทียนสำหรับไหว้พระ
-นิมนต์พระสงฆ์ 9 รูปพร้อมพระประธานรวมเป็น 10 รูป เพื่อสวดเจริญพระพุทธมนต์
-เครื่องถวายจตุปัจจัยไทยทาน
พิธีการ เมื่อได้ฤกษ์ คู่บ่าว-สาวทำหน้าที่จุดธูปเทียนบูชาพระ ถวายขันและเทียนสำหรับให้พระทำน้ำพระพุทธมนต์เพื่อใช้ในพิธีรดน ้ำสังข์ นั่งฟังพระสวดให้พรคู่กัน จากนั้นยกภัตตาหารถวายแด่พระสงฆ์ และถวายจตุปัจจัยไทยทานตามลำดับ
พิธีหลั่งน้ำพระพุทธมนต์
สิ่งที่ต้องเตรียม โต๊ะสำหรับวางหมอนรองมือ พร้อมเก้าอี้สำหรับให้บ่าว-สาวนั่งรับน้ำสังข์
-โต๊ะขนาดเตี้ยกว่าวางด้านหน้าสำหรับวางพานรองน้ำสังข์
-มงคลแฝด กะความยาวระหว่างมงคลประมาณ 2 ศอก
-คนส่งและรับน้ำสังข์ 2 คน
-เพื่อนสนิทของบ่าว-สาว 2 คู่
-กระดาษเช็ดหน้า มอบให้เพื่อนบ่าว-สาวถือไว้คนละผืน
-ของชำร่วยเล็กน้อย
-พานสำหรับวางมงคล
พิธีการ จัดโต๊ะให้หันหน้าไปทางทิศตะวันออกหรือทิศเหนือให้เจ้าบ่าวนั้ง ทางด้านขวาของเจ้าสาว พระสงฆ์ผู้เป็นประธานเจิมหน้าผากให้บ่าวสาว 3 จุด จากนั้นจับมือฝ่ายชายเจิม 3 จุดให้เจ้าสาวสวมมงคลแฝดให้บ่าว-สาว ให้เพื่อน บ่าว-สาวยืนเป็นกำลังใจโดยให้หันหน้าไปทิศเดียวกัน
การรดน้ำสังข์ต้องเริ่มจากขวาไปซ้าย เพราะฉะนั้นต้องเริ่มรดน้ำสังข์ให้เจ้าบ่าวก่อน โดยมีคนคอยต้กน้ำพระพุทธมนต์เติมในน้ำสังข์ส่งให้คุณพ่อคุณแม่ข องทั้งคู่ผลัดกันรดน้ำสังข์ ขณะที่จรดปากสังข์ที่มือลูกจะให้พรหรือฝากฝังลูกของตนให้อีกฝ่า ยช่วยดูแล ตอนนี้เองที่ไม่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมักจะร้องไห้ด้วยความปลื้มปีติใ นความรักและความผูกพันธ์ที่ต่างมีให้กัน เพื่อนบ่าว-สาวที่ยืนอยู่ด้านหลังมีหน้าที่ส่งผ้าหรือกระดาษให้ซับน้ำตา เมื่อรดเสร็จส่งสังข์คืนให้ผู้ยืนรอรับพร้อมรับของชำร่วยเล็กๆน ้อยๆ เวียนไปอย่างนี้จนครบทุกคน ส่วนเด็กๆหรือผู้มีอายุน้อยกว่าคู่แต่งงานไม่ควรรดน้ำสังข์ เพราะเวลาที่จรดสังข์เพื่อรดน้ำจะมีการให้พรซึ่งได้รับจากผู้ที ่มีอายุมากกว่าเท่านั้น
เมื่อรดน้ำสังข์เสร็จ ขั้นตอนต่อไปเป็นการปลดมงคลออกจากศรีษะของคู่บ่าวสาว ให้ผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือเป็นคนปลด โดยยกมงคลขึ้นพร้อมกันวางบนพานที่เตรียมไว้ จากนั้นจับมือคู่บ่าว-สาว เป็นสัญญาณให้ทั้งคู่ลุกขึ้น แต่มีเคล็ดลับบอกเล่ามาตั้งแต่สมัยโบราณ ถ้าฝ่ายหญิงลุกก่อนจะได้เป็นใหญ่ในบ้าน
การกินเลี้ยงฉลองมงคลสมรส
ในอดีตหลักจากรดน้ำสังข์เสร็จมักจะมีพิธีเลี้ยงฉลองกันต่อแต่ใน ปัจจุบันนิยมเลี้ยงที่โรงแรมมากกว่าเพราะสะดวกและเชิญแขกได้มาก ซึ่งส่วนใหญ่จะเลี้ยงตอนเย็นภายในวันเดียวกัน แต่ถ้าไม่สะดวกสามารถเลื่อนเป็นวันอื่นได้
พิธีปูที่นอนและส่งตัวเจ้าสาว
สิ่งที่ต้องเตรียม คู่สามี-ภรรยาอาวุโสที่อยู่ด้วยกันอย่างมีความสุขจนแก่เฒ่า ฐานะดี ลูกหลานอยู่ในโอวาทและยังมีชีวิตอยู่ครบทุกคน หรือพ่อแม่ฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดก้ได้
-เตียง ฟูก ผ้าปู หมอนใหม่หมด
-เครื่องพิธีปูที่นอน ประกอบด้วย
-ฟักเขียว แมวคราว (แมวตัวผู้แก่ ตัวใหญ่) ถ้าไม่มีใช้ตุ๊กตาแมวแทนได้
หินบดยา และไม้เท้า
-พืชและดอกไม้มงคลอย่างดอกรัก บานไม่รู้โรย
หรือดอกไม้ชื่อมงคลอื่นพร้อมทั้งถั่เขียว งา ข้าวเปลือก สำหรับโปรยบนเตียง
พิธีการ วางเครื่องพิธีปูนอนทั้งหมดลงบนที่นอน จากนั้น ให้ผู้ใหญ่ที่นัดแนะไว้ขึ้นไปนอน ผู้ชายนอนทางขวาของผู้หญิง และแกล้งหลับไปสักครู่ก่อนตื่นมาเล่าว่า"เมื่อสักครู่หลับฝันดี ฝันเห็นแก้วแหวนเงินทองมากมาย"แล้วลุกขึ้นจูงมือบ่าว-สาวมาที่เตียง
ก่อนบ่าว- สาวจะขึ้นเตียงพ่อแม่ต้องกล่าวฝากฝังลูกสาวแก่เจ้าบ่าวด้วยคำพู ดทำนองที่ว่า"เจ้าสาวไม่ค่อยถนัดเรื่องการเรือนเท่าไหร่ ขออย่าได้ดุด่า แต่ให้ว่ากล่าวตักเตือนและสั่งสอนให้รักและเอ็นดูเหมือนน้องสาว ช่วยปกป้องคุ้มครองและเลี้ยงดูอย่าทอดทิ้ง" เจ้าบ่าวรับคำ ก่อนที่คุณพ่อคุณแม่ของเจ้าสาวจะย้ำคำพูดให้ดูแลเจ้าสาวอีกครั้ ง จากนั้นให้เจ้าบ่าวขึ้นเตียงก่อนจากนั้นผู้ใหญ่ที่ทำพิธีกล่าวใ ห้พรว่า "ขอให้ทั้งคู่อยู่กันให้เย็นเหมือนฟัก หนักเหมือนแฟง(ฟัก) ให้อยู่เรือนเหมือนก้อนเส้า (หินเตาไฟสำหรับหุงต้มในสมัยโบราณ มีเขม่าสีดำ ปัจจุบันใช้หินบดยาแทน)ให้เฝ้าเรือนเหมือนแมวคราว และอยู่กันยืนยาวเหมือนไม้เท้ายอดทอง กระบองยอดเพชร" จากนั้นจึงออกมาจากห้อง ปล่อยให้คู่บ่าว-สาวอยู่ในห้องเพียงลำพัง และห้ามออกมาจนกว่าจะเช้า
เป็นสัญญาณบอกว่า นับตั้งแต่พระอาทิตย์ขึ้นในวันพรุ่งนี้คุณจะต้องมีครอบครัวใหม่ ที่ต้องร่วมกันสร้าง การแต่งงานเมื่อวานเป็นเพียงพิธีการที่ให้ตระหนักถึงความสำคัญข องการเริ่มต้นชีวิตคู่ ไม่ได้เป็นเครื่องการันตีว่าคู่ที่ผ่านพิธีนี้มาจะสามารถครองรั กให้ยั่งยืนได้ชีวิตใหม่ต่อไปจากนี้ดีหรือไม่ขึ้นอยู่กับความรั กและความเข้าใจรวมถึงการให้อภัย ที่จะช่วยประคับประครองชีวิตคู่ให้สวยงามและราบรื่นตลอดไป
การจัดงานแต่งงานแบบไทยจะแตกต่างกันไปตามประเพณีของท้องถิ่น เพราะฉะนั้นลำดับของสิ่งของประกอบต่างๆในพิธีอาจเปลี่ยนไปได้ตา มธรรมเนียมและความเชื่อของบุคคล
ประมาณนี้ได้ปะคะ
